કેસર એ એક પ્રકારનો છોડ છે, જેમાંથી મેળવેલા ફૂલની પિસ્ટલના આગળના ભાગના સૂકા ભાગને ‘કેસર’ કહે છે.
દોસ્તો કેસરનો ઉપયોગ આયુર્વેદમાં ઘણી દવાઓ બનાવવામાં થાય છે. કેસરમાં ખૂબ જ સુગંધિત સુગંધ હોય છે, જેનો ઉપયોગ દવા બનાવવા તેમજ વિવિધ વાનગીઓ અને મીઠાઈઓ બનાવવા માટે થાય છે. વળી સગર્ભા સ્ત્રીઓના શારીરિક અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય માટે કેસર ખૂબ જ ફાયદાકારક છે.
કેસરમાં ઘણા ઔષધીય ગુણો હોય છે, જે ગર્ભવતી સ્ત્રી અને તેના ગર્ભ માટે ફાયદાકારક છે. કેસરની તાસિર ગરમ હોય છે, તેથી શિયાળા અને ઠંડા પ્રદેશોમાં રહેતા લોકો તેનો વધુ ઉપયોગ કરે છે.
સમગ્ર વિશ્વાસમાં કેસરની ખેતી ભારત, ઈટાલી, ગ્રીસ, સ્પેન, ચીન, ઈરાન, તુર્કસ્તાન જેવા ઘણા દેશોમાં કરવામાં આવે છે. આ સિવાય હિમાચલ પ્રદેશ, જમ્મુ અને કાશ્મીર જેવા ભારતના વિવિધ રાજ્યોમાં પણ કેસરની ખેતી થાય છે.
કેસરમાં કેલ્શિયમ, આયર્ન, પોટેશિયમ, મેગ્નેશિયમ, સોડિયમ, કેલરી, ચરબી, ઝીંક, સેલેનિયમ, ફોલેટ, ફોસ્ફરસ, વિટામિન સી, વિટામિન બી6, વિટામિન એ, સંતૃપ્ત ફેટી એસિડ્સ, પોલી અનસેચ્યુરેટેડ ફેટી એસિડ્સ, નિયાસિન અને ઘણા બધા પોષક તત્વો હોય છે, જે શરીરને સ્વસ્થ રાખવાનું કામ કરે છે.
મોટે ભાગે સગર્ભા સ્ત્રીઓને પાંચમા મહિના પછી કેસરનું સેવન કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. પાંચમા મહિના પછી કેસરનું સેવન સગર્ભા સ્ત્રી અને ગર્ભ માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે, પરંતુ કેસરનું સેવન કરતા પહેલા સગર્ભા સ્ત્રીઓએ ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ અને કેસરનું સેવન ક્યારે અને કેવી રીતે કરવું તે વિશે પણ જાણવું જોઈએ. સગર્ભા સ્ત્રીઓએ કેસરને દૂધ, પાણી અને વાનગીઓમાં ઉમેરીને તેનું સેવન કરવું જોઈએ. આ સિવાય સગર્ભા સ્ત્રીઓ પણ કેસરને પલાળી તેનું સેવન કરી શકે છે.
સગર્ભા સ્ત્રીઓમાં પેટના દુખાવા કે ખેંચાણ મટાડવા માટે કેસર ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. સગર્ભાવસ્થામાં પેટમાં દુખાવો અને ખેંચાણ શરૂઆતથી અંત સુધી એક મોટી સમસ્યા છે, જેને કેસરના સેવનથી ઓછી કરી શકાય છે. કેસરમાં ઘણા પોષક તત્વો હોય છે જે પેટના દુખાવા અને ખેંચાણને દૂર કરવામાં તેમજ પેલ્વિક સાંધાનો દુખાવો ઓછો કરવામાં મદદ કરે છે.
સગર્ભા સ્ત્રીઓમાં શારીરિક અને માનસિક ફેરફારોને કારણે ચીડિયા અને ગુસ્સામાં આવવાની સ્થિતિને દૂર કરવા માટે કેસરનું સેવન કરવું ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. કેસરમાં સેરોટોનિન નામનું હોર્મોન હોય છે, જેના દ્વારા સગર્ભા સ્ત્રીઓ તેમના મૂડને નિયંત્રિત કરી શકે છે. આ અવસ્થામાં સગર્ભા સ્ત્રીઓમાં ડિપ્રેશન અને ઊંઘ ન આવવાની સમસ્યા પણ કેસરના સેવનથી દૂર થઈ શકે છે.
સગર્ભા સ્ત્રીઓમાં પાચનની સમસ્યાને દૂર કરવા માટે કેસર ફાયદાકારક છે. ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન સ્ત્રીની પાચન તંત્રમાં ઘણા ફેરફારો અને સમસ્યાઓ ઉદ્ભવે છે અને આ સમસ્યાઓને દૂર કરવા માટે કેસર સારું માનવામાં આવે છે. વળી કેસરના સેવનથી સગર્ભા સ્ત્રીએ લીધેલો ખોરાક સારી રીતે પચી જાય છે અને શરીરમાં મેટાબોલિઝમ વધે છે.
સગર્ભા સ્ત્રીઓમાં આયર્નની ઉણપને પૂરી કરવા માટે કેસર ખૂબ જ ફાયદાકારક છે કારણ કે કેસરમાં યોગ્ય માત્રામાં આયર્ન હોય છે. સગર્ભા સ્ત્રીઓ માટે આયર્ન ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે, જેના માટે તેમને કેસરનું સેવન કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. કેસરનું સેવન ગર્ભવતી મહિલાઓ માટે હિમોગ્લોબિન અને બ્લડ સેલ્સ વધારવા માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક છે.
સગર્ભા સ્ત્રીને હૃદય સંબંધિત સમસ્યાઓ દૂર કરવા માટે કેસરનું સેવન ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. કેસરમાં એન્ટીઑકિસડન્ટ, પોટેશિયમ અને ક્રોસેટિન જેવા ગુણો હોય છે જે હૃદયના કાર્યોને સરળ બનાવવામાં અને હૃદયને સ્વસ્થ રાખવામાં મદદ કરે છે. આ સિવાય કેસર બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રિત કરવામાં પણ મદદ કરે છે. વળી ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન બ્લડ પ્રેશર અને હ્રદય ના ધબકારાને નિયંત્રિત કરવા માટે કેસરનું સેવન ખૂબ જ ફાયદાકારક છે.
સગર્ભા સ્ત્રીઓમાં ત્વચા સંબંધિત સમસ્યાઓ અને એલર્જીથી છુટકારો મેળવવા માટે કેસર ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. કેસર લોહીને શુદ્ધ કરવામાં મદદ કરે છે જે ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન ત્વચામાં ફ્રીકલ્સ, નખ-ખીલ વગેરે જેવી સમસ્યાઓને દૂર કરવામાં મદદ કરે છે. આ સાથે કેસર સગર્ભા સ્ત્રીઓને બેક્ટેરિયા અને ચેપને કારણે થતી એલર્જીથી બચાવવામાં મદદ કરે છે.
સગર્ભા સ્ત્રીઓમાં હાડકા સંબંધિત સમસ્યાઓને દૂર કરવામાં કેસર ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. કેસરમાં હાજર કેલ્શિયમ અને આયર્ન ગર્ભવતી મહિલા અને તેમના ગર્ભના હાડકાંને મજબૂત બનાવવામાં મદદ કરે છે.
