દોસ્તો ભૃંગરાજ એક પ્રકારની ઔષધિ છે, જેનું આયુર્વેદમાં મહત્વનું સ્થાન છે. ભૃંગરાજના મૂળ, પાંદડા અને ફૂલોનો ઉપયોગ દવા તરીકે થાય છે. આ સાથે ભારત ઉપરાંત ચીન, થાઈલેન્ડ અને બ્રાઝિલમાં ભૃંગરાજની ખેતી મોટા પ્રમાણમાં કરવામાં આવે છે.
ભૃંગરાજ મુખ્યત્વે વાળને કાળા, લાંબા અને જાડા બનાવવા માટે જાણીતું છે પરંતુ શું તમે જાણો છો કે ભૃંગરાજ માત્ર વાળ માટે જ નહીં પરંતુ સારા સ્વાસ્થ્ય માટે પણ ફાયદાકારક છે. જે ઘણી શારીરિક સમસ્યાઓના લક્ષણોને રોકવામાં, ઘટાડવામાં અને શરીરને સ્વસ્થ રાખવામાં મદદ કરે છે.
પરંતુ ભૃંગરાજનું વધુ પડતું સેવન અથવા ઉપયોગ કેટલીક શારીરિક સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે. તેથી, ભૃંગરાજનો ઉપયોગ કરતા પહેલા તેના વિશે સંપૂર્ણ માહિતી મેળવી લેવી ખૂબ જ જરૂરી છે.
ભૃંગરાજમાં વિટામિન-ડી, વિટામિન-ઇ, આયર્ન અને ફ્લેવોનોઇડ્સની સાથે એન્ટી-બેક્ટેરિયલ, એન્ટિ-ઇન્ફ્લેમેટરી, એન્ટિ-ઓક્સિડન્ટ્સ, આલ્કલોઇડ્સ અને એન્ટિ-માઇક્રોબાયલ વગેરે જેવા ઘણા ગુણધર્મો મળી આવે છે.
ભૃંગરાજના અર્કમાં જોવા મળતા એન્ટીઓક્સીડેન્ટ અને એન્ટિમાઈક્રોબાયલ ગુણો કફને દૂર કરવામાં મદદ કરે છે. આ ગુણધર્મો ઉધરસનું કારણ બનેલા જંતુઓને દૂર કરવામાં મદદ કરે છે
અને હાનિકારક કીટાણુઓને ઉત્પન્ન થતા અટકાવે છે. તેથી કહી શકાય કે કફની સમસ્યાથી છુટકારો મેળવવા માટે ભૃંગરાજનું સેવન ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે.
ભૃંગરાજનું સેવન ડાયાબિટીસથી બચવા માટે ફાયદાકારક છે. ભૃંગરાજમાં એન્ટિ-ડાયાબિટીક ગુણ હોય છે, જે લોહીમાં હાજર સુગરના સ્તરને ઘટાડીને ડાયાબિટીસને સામાન્ય રાખવામાં મદદ કરે છે અને ડાયાબિટીસને રોકવામાં મદદરૂપ થાય છે.
ભૃંગરાજમાં એન્ટિ-બેક્ટેરિયલ અને એન્ટિ-ઇન્ફ્લેમેટરી ગુણ હોય છે, જે લીવર અને કમળો વગેરે જેવા રોગોની સારવારમાં મદદરૂપ થાય છે. આ માટે તમે હળવો ખોરાક ખાધા પછી ભૃંગરાજ પાઉડરનું પાણી સાથે સેવન કરી શકો છો.
જોકે શ્રેષ્ઠ પરિણામો માટે ઓછામાં ઓછા 1-2 મહિના સુધી તેનું સેવન કરો. આ સિવાય તે પેટની અન્ય સમસ્યાઓ જેવી કે કબજિયાતથી પણ છુટકારો મેળવવામાં મદદ કરે છે.
અસ્થમાથી પીડિત દર્દીઓ માટે ભૃંગરાજનો ઉપયોગ ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે. કારણ કે ભૃંગરાજમાં એન્ટીઑકિસડન્ટ અને બળતરા વિરોધી ગુણ હોય છે. જે અસ્થમા દરમિયાન ફેફસામાં થતી બળતરાને દૂર કરવામાં અને શ્વાસ લેવામાં તકલીફમાં રાહત આપવામાં મદદ કરે છે.
ભૃંગરાજના પાનમાં જોવા મળતું ઉચ્ચ કેરોટીન આંખના સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક છે. વળી આ કેરોટીન મુક્ત રેડિકલને દૂર કરવામાં મદદ કરી શકે છે, જે મોતિયાનું કારણ બને છે. વળી દૃષ્ટિ સારી રાખવા માટે ભૃંગરાજના પાનને પીસીને
તેમાં લગભગ 3 ગ્રામ મધ અને 3 ગ્રામ ગાયનું ઘી નાખો. હવે આ મિશ્રણનું નિયમિતપણે સાંજે સૂતા પહેલા સેવન કરો. જેનાથી આંખોના નંબર પણ ઘણા અંશ સુધી દૂર થઈ જશે.
વાળના વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ભૃંગરાજ તેલથી વાળમાં માલિશ કરવું ફાયદાકારક છે. આયુર્વેદમાં ભૃંગરાજને કેશરાજ કહેવામાં આવે છે, કારણ કે ભૃંગરાજ તેલમાં રહેલું મિથેનોલ નામનું તત્વ વાળને વિશેષ પોષણ આપે છે.
જે વાળના ગ્રોથ અને લાંબા અને મજબૂત રાખવાની સાથે ટાલ પડવાની સમસ્યાને પણ દૂર કરી શકે છે. આ ઉપરાંત તે ખોપરી ઉપરની ચામડીના રક્ત પરિભ્રમણને સુધારે છે.
